هاتف امروز: محله طوقچی، کوچه مسجد مصری، خانه‌ی تاجری مصری که امروزی‌ها آن را به نام خانه «نائل» می‌شناختند، به بهانه معروف و همیشگی بافت‌های تاریخی تخریب شد، خانه‌ای تاریخی که یکی از گنجینه‌های خانه‌های تاریخی ایران و نه فقط اصفهان محسوب می‌شد.
به گزارش هاتف امروز به نقل ازایسنا، دو روز قبل خبر رسید خانه‌ی تاریخی که قدمت آن در پرونده‌ی ثبتی‌اش «از شاه صفی تا سقوط اصفهان» ثبت شده و توسط یک تاجر مصری در زمان «اوزون حسن» (فرمانروای دوره آق‌قویونلوها) در محله طوقچی ساخته شده بود، به طور کامل تخریب شده؛ البته این‌بار، فضای مجازی خود شاهدی بود بر ماجرای تخریب این خانه و عکس از گفت‌وگوهایی که این دست و آن دست می‌شوند و نشان می‌دهند یکی دو روز قبل از تخریب خانه، دوستداران میراثفرهنگی اصفهان هشدار تخریب کامل را به بهانه تعریض کوچه به مسئولان میراث فرهنگی اصفهان داده بودند، اما هیچ نشانی از تلاش مسئولان برای جلوگیری از این تخریب مشاهده نشد.
اگر خانه بازسازی نشود، صلاحیت میراث اصفهان زیر سوال می‌رود
و حالا فرهاد نظری، مدیرکل دفتر ثبت آثار تاریخی، خانه‌ی تاریخی تخریب شده «نائل» را یک بنای کاملا منحصر به فرد می‌داند که می‌توانست به عنوان «خانه ایرانی» به یونسکو معرفی شود و می‌گوید: متأسفانه تخریب این اثر باعث شد گنجینه آثار و خانه‌های تاریخی ایران دچار نقص شود. همانطور که تخریب آثار فاخری مانند حمام خسروآقا در اصفهان این نقیصه را به وجود آورد و جبران‌ناپذیر است.
وی به یادداشت مرحوم باقر آیت‌الله زاده شیرازی، از بنیانگذاران سازمان میراث فرهنگی بعد از تخریب حمام خسروآقا اشاره می‌کند؛ «چنین اتفاقات ناگواری صلاحیت ما را در حفاظت از میراث فرهنگی زیر سوال می‌برد» و می‌گوید: ارزش این خانه همطراز با حمام «خسروآقا» در اصفهان بود، به اندازه‌ای که پروفسور پوپ نیز نسبت به آن اهمیت خاصی قائل بود.
او ادامه می‌دهد: معتقدم اگر حمام خسروآقا و خانه تاریخی نائل به طور کامل بازسازی نشوند، به نظر می‌رسد صلاحیت میراث فرهنگی در اصفهان باید زیر سوال برود.
خانه ناریخی «نائل» کِی ایجاد شد؟
نظری همچنین با اشاره به ثبت این بنای تاریخی در فهرست آثار ملی در سال ۱۳۵۴ و به شماره ۱۱۰۲، درباره تاریخچه خانه «حاج سید جواد نائل» می‌گوید: این بنای تاریخی جزو نخستین خانه‌های تاریخی ثبت شده در فهرست آثار ملی در کشور بود، براساس آنچه در پرونده ثبتی این بنا وجود دارد ساخت این خانه به دوره «اوزون حسن» یکی از ترکمانان مغول و فرمانروای دوره آق قویونلوها برمی‌گردد و براساس اسناد و مدارک موجود ساخت خانه متعلق به دوره قبل از صفوی است، حتی در پرونده آن نیز نوشته شده این خانه مورد توجه خاص پرفسور آرتور اپهام پوپ –ایران‌شناس و موسس انجمن انجمن فرهنگی ایران و امریکا در اواخر دوره پهلوی _ بوده که نشان می‌دهد آن یک بنای منحصر به فرد است.
او ادامه می‌دهد: ظاهرا در زمان فرمانروایی «اوزون حسن» یک تاجر مصری به اصفهان می‌آید و این خانه را زیر نظر یک معمار سنتی اصفهانی بنا می‌کند و در کنار آن نیز مسجدی که امروز به «مسجد مصری» معروف و در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است را می‌سازد.
وی با اشاره به اینکه حدود ۲۰۰ سال پیش این خانه در اختیار خاندان نائل قرار می‌گیرد، ادامه می‌دهد: بنابراین امروز این بنای تاریخی به نام «حاج سیدجواد نائل» معروف است که پدرش از هنرمندان نقاش دوره قاجار یعنی «سیدمحمد نائل» بود و همچنین پدربزرگش سید محمدابراهیم معروف به «حاتم طائی» در اصفهان بود، که با توجه به این خصوصیات علاوه بر ارزش قدمت بنا و معماری و تزئینات آن، ارزش تاریخی و شئون حضور یک هنرمند در دوره قاجار نیز به این بنای تاریخی اضافه می‌شود.
او مقرنس‌ها، طراحی‌ها، طاق چشمه‌ها و تذهیب به کار رفته در این بنا را یکی از تزئنیات منحصربفرد این بنا می‌داند و بیان می‌کند: سالن آینه کاری در این بنا و یک نقل‌دان گچ‌بری مجوف به سبک عالی قاپو برای انعکاس صدا نیز در آن وجود داشت، ظاهرا بنا یک حمام قدیمی نیز داشته که از زمان ثبت بنا، آثار “گاوچاه” آن در خانه بوده است.
نظری همچنین با اشاره به تاکیدی که در زمان ثبت این بنای تاریخی در فهرست آثار ملی شده بود، می‌گوید: در انتهای گزارش ثبتی این خانه نوشته شده؛ «این بنا از نظر هنری عالی و دارای عملکرد و استحکام خوبی است اما به تعمیر نیاز دارد. اگر به آن رسیدگی شود در زمره بهترین بناهای تاریخی است.»
یک نمونه خوب از خانه‌ی ایرانی را از دست دادیم
نظری ادامه می‌دهد: سال گذشته در۱۰ عنوانی که سازمان میراث فرهنگی برای فهرست موقت به یونسکو پیشنهاد کرد تا در صورت تأیید در سال‌های بعد در فهرست میراث جهانی به ثبت برسند، عنوان «خانه ایرانی» نیز قرار داده شده بود و از قضا این بنا یک نمونه بسیار خوب از خانه‌های ایرانی است.
مردم مقصرند یا شهرداری؟
بعد از اعلام تخریب این بنای تاریخی، از سوی دوستداران و رسانه‌های مرتبط با میراث فرهنگی، فریدون الهیاری، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان اعلام کرد: تخریب خانه نائل به علت تعریض مسیر و به درخواست همسایگان این محل و توسط مردم انجام شده است. بنای تاریخی خانه نائل به ثبت ملی رسیده است و از زمانی که تخریب دیوارهای خانه به این اداره کل اطلاع داده شد، در حال پیگیری و شناسایی متخلفان هستیم.
وی با بیان اینکه ساختمان داخلی بنا متروکه بوده است، افزود: «تخریب این اثر تاریخی که ثبت ملی است از هفته پیش شروع شد و مردم بخشی از دیوارهای این خانه باارزش را تخریب کرده بودند. پیرو آن یگان حفاظت میراثفرهنگی اصفهان با حضور در محل و بررسی ابعاد تخریب، اخطاری را تنظیم و به همسایگان این بنا ابلاغ کرد که در آن تأکید شده بود هرگونه آسیب‌رسانی به این بنای تاریخی برخورد شدید قانونی را به دنبال خواهد داشت.
از عاملان تخریب خانه شکایت‌های ویژه صورت گرفته است. حتی اگر مسئولان شهرداری در این تخریب نقش داشته باشند اداره‌کل میراثفرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری اصفهان ذره‌ای کوتاه نخواهد آمد و با عاملان و مسببان این اتفاق برخورد جدی می کند و پای شکایت خود از عاملان این موضوع محکم می‌ایستد و هیچگونه مسامحه‌ای در این‌باره رخ نمی‌دهد تا دیگر شاهد این اتفاقات نباشیم.»
از سوی دیگر براساس گفته‌ی مسئولان میراثفرهنگی استان اصفهان غلامرضا میثاقیان، مدیرکل دفتر حفظ و احیای بناها، بافت‌های سازمان میراثفرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری از روز گذشته به‌همراه تعدادی از کارشناسان برای بازدید از این بنای تاریخی و بررسی‌های کارشناسی در اصفهان حضور پیدا کردند. بعد از ظهر امروز نیز تیمی متشکل از کارشناسان معاونت حقوقی، مجلس و امور استان‌ها، یگان حفاظت و نیز دفتر عملکرد، بازرسی و پاسخ‌گویی به شکایات سازمان میراثفرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری برای بررسی‌های بیشتر در اصفهان حضور داشتند، اما خبرنگار ایسنا در تماس با میثاقیان امکان صحبت با او در این زمینه را پیدا نکرد.
مالک خانه تاریخی «نائل» اداره کل میراثفرهنگی استان اصفهان است، یعنی متولی بناهای تاریخی این شهر، در شرایطی که بعد از گذشته ۴۲ سال از ثبت ملی این بنا، به طور ناگهانی این خانه تاریخی و ارزشمند تخریب می‌شود و حتی الهیاری اعلام می‌کند از چند ماه گذشته پیمانکار برای مرمت این بنای متروکه وارد ساختمان شده بود، بر چه اساسی این بنا تخریب می‌شود؟
