هاتف امروز:رییس پژوهشکده جغرافیا و برنامه‌ریزی دانشگاه اصفهان با بیان این که بحران آب یکی از مسائل مهم کشور است که برخی فکر می‌کنند با انتقال آن از یک حوضه به حوضه دیگر می‌توان با این بحران مقابله کرد، گفت: بهره‌برداری نادرست از منابع آب استان اصفهان و عدم توجه به مسایل آمایش سرزمین، سدسازی‌های بی‌رویه بر روی رودخانه‌ها بحران جدی را برای کشور به وجود آورده‌اند.
به گزارش هاتف امروز،حسین مختاری در گفت‌و گویی با اشاره به اینکه آموزش و پژوهش دو هدف اصلی دانشگاهها است، اظهار کرد: اهداف پژوهش رفع نیاز صنعت، دولت و جامعه و همچنین اختراعات بنیادی در جهت تحقیق و توسعه است، بنابراین رسالت دانشگاه نیز ریشه‌یابی معضلات و ارائه راهکار مناسب است که باید به عنوان یک نهاد آموزشی – پژوهشی، پژوهشگر تربیت کند.
وی ادامه داد: مدل هرمی سه ضلعی ارتباط دانشگاه و جامعه باید به این شکل باشد که یک رأس دانشگاه و دو رأس دیگر صنعت – جامعه و دولت باشد، دولت و جامعه – صنعت مشکلات را به دانشگاه ارایه کنند و دانشگاهها برای رفع آنها راه‌حل‌های علمی ارایه دهند.
استادیار جغرافیای سیاسی دانشگاه اصفهان با بیان اینکه پژوهشکده‌ها برای کمک به پیشبرد هدف پژوهشی دانشگاهها ایجاد می‌شود، افزود: امروز تمام امور به شکل تخصصی انجام می‌شود. به عنوان نمونه پژوهشکده محیط زیست به ارایه راهکار جهت رفع مشکلات زیست محیطی جامعه می‌پردازد، بنابراین پژوهشکده‌ها باید از ظرفیتها و راهکارهای اساتید در جهت حل مشکلات استفاده کنند. همچنین استفاده هدفمند از پایان نامه‌ها و رساله‌ها برای تحلیل و ارائه راهکارها برای رفع مشکلات دولت، جامعه و صنعت باید از طریق پژوهشکده‌ها انجام شود.
مختاری با اشاره به اینکه پژوهشکده‌ها باید به گفتگو و تعامل با نهادهای مختلف مرتبط با حوزه مطالعاتی خود بپردازند، خاطرنشان کرد: پژوهشکده‌ها باید با بخش صنعت و نهادها برای رفع مشکلات ارتباط داشته باشند. به عنوان نمونه پژوهشکده جغرافیا با استفاده از توانمندی خود می‌تواند در زمینه طرح‌های آمایش سرزمین با سازمان برنامه‌ریزی استان اصفهان مشارکت کند.
وی ادامه داد: علم باید از طریق تجاری سازی وارد ارکان جامعه شود. بنابراین نبود تجاری‌سازی به معنای محصور ماندن علم در کتابخانه‌ها و قفسه‌ها است که با نبود علم فرق زیادی ندارد. پژوهشکده‌ها باید اندیشه را با عمل همراه کنند.
رییس پژوهشکده جغرافیا و برنامه‌ریزی دانشگاه اصفهان با بیان اینکه دانشگاهها امروز در متن کارها قرار ندارند، تصریح کرد: وجود مشکلات مضاعف در یک جامعه یا نشانه عدم کارایی دانشگاه است و یا عدم ارتباط آن با جامعه. به عنوان نمونه دانشگاه اصفهان باید در ارتباط با طرح‌های توسعه واحدهای صنعتی و تبعات آنها و بحران آب زاینده‌رود به مسئولان واحدهای اداری و صنعتی استان اصفهان هشدار دهد.
مختاری با بیان اینکه امروز بیشتر مشکلات با مسائل محیطی و جغرافیایی ارتباط دارد، اظهار کرد: تجمع صنایع در یک منطقه، آلودگی هوا، بی عدالتی جغرافیایی و… با مطالعات علم جغرافیا ارتباط دارد. همچنین امکانات نیز به شکل عادلانه در کشور پراکنده نیست که حاصل آن بی عدالتی جغرافیایی است. به عنوان نمونه مساله گرد و غبار با سدسازی و خشکی تالاب‌ها مرتبط است زیرا با سدسازی، تالاب‌ها خشک و در نتیجه گردو غبار آنها وارد کشور می‌شود.
وی با اشاره به اینکه آمایش سرزمین به معنی استفاده از پتانسیل‌های واقعی همه فضای جغرافیایی کشور است، تصریح کرد: آمایش سرزمین یک نگاه عدالت محور به پتانسیل‌های کشور است. به عنوان نمونه شهر اصفهان که دارای آثار ارزشمند تاریخی و فرهنگی است، باید بیشتر بر گردشگری تمرکز کند، اما هنوز رویکردها به گونه‌ای است که با وجود بحران آب در این منطقه، بر روی صنایع سنگین و آب بر سرمایه گذاری می‌شود.
رییس پژوهشکده جغرافیا و برنامه‌ریزی دانشگاه اصفهان با بیان اینکه ایجاد شهرها و شهرک‌های جدید بدون توجه به مسایل جغرافیایی نیز یک معضل محسوب می‌شود، گفت: چرا که این اقدامات کمتر با ملحوظ داشتن منابع آب و فاضلاب انجام می‌شود و در بسیاری از موارد این فاضلاب‌ها سبب آلودگی سفره آبهای زیرزمینی مناطق دیگر می‌شود که لازم است در این خصوص مطالعات همه جانبه انجام شود.
مختاری با بیان اینکه مهاجرت از دیگر بحث‌های مهمی است که بخشی از آن مرتبط با علم جغرافیاست، اظهارکرد: محدودیت ظرفیت‌های طبیعت سبب دخالت مثبت انسان در جهت سرمایه‌گذاری برای افزایش این ظرفیتها و جمعیت پذیری می‌شود که می‌تواند به ماندگاری مردم در سکونتگاه‌های خود منجر شود ولی در غیر این صورت و بخصوص اگر این مداخلات عدالت محورانه نباشد موجب مهاجرت و تشدید عدم تعادل در کشور می‌شود. به عنوان نمونه یک محیط روستایی ظرفیت نگهداری یکصد نفر را دارد و اگر با توجه و مداخله مثبت این ظرفیت افزایش نیابد، مازاد آن به ناچار مجبور به مهاجرت می‌شود. اما با دخالت مثبت و افزایش ظرفیت می‌توان از پدیده مهاجرت تا حدود زیادی جلوگیری کرد.
وی با بیان اینکه بحران آب یکی از مسائل مهم کشور است که برخی فکر می‌کنند با انتقال آن از یک حوضه به حوضه دیگر می‌توان با آن مقابله کرد، ولی در اثر انتقال نادرست این منبع بحران گسترده‌تر می‌شود، تصریح کرد: آلودگی آب وخاک، انتقال نادرست آب و… از مباحث مهم علم جغرافیا است و با توجه به این علم می‌توان بخشی اعظمی از این بحرانها را با توجه به مقوله آمایش سرزمین و عدالت جغرافیایی به طور پایدار حل کرد. به عنوان نمونه بهره‌برداری نادرست از منابع آب استان اصفهان و عدم توجه به مسایل آمایش سرزمین، سبب ایجاد محدودیت این منبع شده است.
رییس پژوهشکده جغرافیا و برنامه‌ریزی دانشگاه اصفهان با اشاره به غلبه نگاه مهندسی در کشور که بدون توجه به تبعات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی اقدام به تصمیم گیری برای ساخت و ساز و عمران می‌کنند، تصریح کرد: در حال حاضر برخی ساخت و سازها سبب بروز مشکلات اساسی در کشور و ایجاد ناهنجاری‌ها شده است. به عنوان نمونه مهندسان با تصمیمات و سدسازی‌های بی رویه بر روی رودخانه‌ها بحران جدی را برای کشور به وجود آورده‌اند. این نگاه و رویکردها حاضر به پذیرش جغرافیدانان و به طور کلی رشته‌های علوم انسانی در تیم‌های مطالعاتی و اجرایی نیست و این کاستی موجب مشکلات زیادی شده است.
مختاری با اشاره به اینکه تأسیس پژوهشکده جغرافیا و برنامه‌ریزی در جهت توجه هر چه بیشتر به کاربردی کردن علم جغرافیا است، خاطر نشان کرد: عدم توجه به این علم سبب ایجاد تبعات زیادی در کشور می‌شود و دولت باید با این معضلات مانند اتلاف منابع و… مواجه شود. علم جغرافیا علم هماهنگی با طبیعت در راستای بهزیستی انسان است که هزینه‌های زندگی را پایین می‌آورد. به عنوان نمونه کاربرد سنگ نمای تیره رنگ در نمای منازل در مناطق گرم کشور سبب نفوذ و تشعشع گرمای بیشتر به داخل منازل شده و نیاز به استفاده از کولر و وسایل سرمایشی را بیشتر کرده و موجب افزایش هزینه برق خانوار می‌شود و یا تعبیه پنجره‌های منازل متناسب با جهت وزش باد غالب، می‌تواند نیاز به استفاده از وسایل سرمایشی را کاهش دهد که لازم است در این زمینه‌ها طرح‌های جامعی تهیه و در معماری در مناطق گوناگون کشور متناسب با شرایط جغرافیایی مورد ملاحظه قرار گیرد.
وی با بیان اینکه طرح‌های پژوهشی پژوهشکده جغرافیا بر اساس نیازهای پژوهشی واقعی انجام می‌شود، تصریح کرد: ادارات و نهادها بر اساس اولویت خود طرح‌های پژوهشی مورد نیازشان را به دانشگاهها اعلام می‌کنند که از طریق دفتر ارتباط با صنعت به معاونت پژوهشی اعلام و سپس با توجه به موضوع و ماهیتشان به پژوهشکده‌ها ارجاع داده می‌شود و در نهایت پژوهشکده‌ها نیز آنها را در قالب یک طرح پژوهشی به اساتید واجد شرایط واگذار می‌کنند.
مختاری با اشاره به اینکه مطالعه طرح‌های هادی روستایی در راستای وظایف پژوهشکده جغرافیا است که توسط نهاد بنیاد مسکن انقلاب اسلامی انجام می‌شود، اظهار کرد: طرح هادی روستایی بر اساس اولویت‌ها به دانشگاهها، پژوهشگران و شرکتهای خصوصی پژوهشی در جهت هدایت توسعه روستاها ارایه می‌شود که این طرح‌ها معمولاً دارای سه بخش مطالعه، اجرا و نظارت است و پس از انجام مطالعه، توسط شرکتهای ساختمانی و یا خود بنیاد مسکن اجرا می‌شود.
وی با اشاره به اینکه پژوهشکده جغرافیا یکی از بازوهای پژوهشی دانشگاه اصفهان در معاونت پژوهشی است، خاطرنشان کرد: ارتباط این پژوهشکده با نهادهای داخل کشور در مواردی بطور مستقیم و مواردی نیز از طریق دفتر ارتباط با جامعه و صنعت صورت می‌گیرد. ارتباط با خارج از کشور نیز از طریق دفتر امور بین الملل دانشگاه اصفهان انجام می شود.
رئیس پژوهشکده علوم جغرافیایی و برنامه‌ریزی دانشگاه اصفهان با بیان اینکه این پژوهشکده چهار گروه پژوهشی دارد، خاطرنشان کرد: برای فعال‌تر شدن پژوهشکده‌ها باید نیروهای متخصص تمام وقت وجود داشته باشد تا نه تنها پژوهشهای محوله را پیگیری و انجام دهند، بلکه خودشان اقدام به شناسایی معضلات مرتبط و پیشنهاد مطالعه آنها را به دستگاههای مرتبط ارایه دهند، ولی متاسفانه غلبه نگاه مهندسی به همه مسایل کشور از یک طرف و پول سرشار نفت در سالهای گذشته از طرف دیگر یک نوع عدم نیاز به مراکز پژوهشی تخصصی را در پی داشته است و عمدتاً کارها بدون مطالعه و با آزمایش و خطایی که هزینه‌های آن با پول نفت جبران می‌شده پیش رفته است. ولی در شرایط کنونی و در راستای اقتصاد مقاومتی و سیاستهای کلان نظام لازم است دوباره به بخش پژوهش کشور توجه جدی بشود.
